Oszustwo według prawa ukraińskiego – jakiego rodzaju jest przestępstwo oszustwa i jakie są jego znamiona, jakie sankcje przewidział ustawodawca za tego rodzaju przestępstwo, jakiego rodzaju odszkodowanie można się domagać z tytułu udowodnionego oszustwa na Ukrainie?
Oszustwo według prawa ukraińskiego – jakiego rodzaju jest to przestępstwo?
Oszustwo jest przestępstwem przeciwko mieniu.
Kodeks karny Ukrainy w części 1 art. 190 określa podstawowe cechy przestępstwa oszustwa. Poniżej wkrótce przedstawić najważniejsze elementy danego czynu zabronionego w świetle ukraińskiego prawa.
Oszustwo – zawładnięcie cudzym majątkiem lub nabycie prawa do tego majątku poprzez użycie podstępu bądź nadużycie zaufania. Uchwałą z dnia 02.04.2019 r. Kolegium Sędziów Pierwszej Izby Karnej Sądu Najwyższego Ukrainy wyjaśniło podstawowe znamiona oszustwa oraz różnice pomiędzy oszustwem oraz kradzieżą:
„Oszustwo (udzielenie osobie pokrzywdzonej nieprawdziwych/błędnych informacji bądź ukrycie określonych okoliczności) rozumiane również jako nadużycie zaufania (nieuczciwe wykorzystanie zaufania wobec osoby pokrzywdzonej) ma zastosowanie w sytuacji wprowadzenia osoby pokrzywdzonej w błąd co do rzeczywistej korzyści transakcji bądź przekazania praw majątkowych sprawcy. Przy tym obowiązkową przesłanką oszustwa jest dobrowolne przekazanie przez osobę pokrzywdzoną majątku lub prawa do niego na rzecz sprawcy. W sytuacji, jeśli oszustwo bądź nadużycie zaufania były jedynie środkiem do otrzymania dostępu do majątku poprzez przejęcie tego majątku bez wiedzy pokrzywdzonego, to w tej sytuacji nie mamy do czynienia z oszustwem, gdyż takie bezprawne działania należy kwalifikować jako kradzież.”
Oszustwo według prawa ukraińskiego – jakie sankcje za dany rodzaj przestępstwa przewidział Ustawodawca?
Artykuł 190 Kodeksu karnego Ukrainy przewiduje następujące rodzaje sankcji za popełnienie przestępstwa oszustwa:
- zgodnie z cz. 1: przestępstwo oszustwa podlega karze grzywny w wysokości do 50 nieopodatkowanych minimalnych dochodów obywateli [850 UAH (17 UAH x 50)] lub wykonywaniu prac społecznych do 240 godzin lub prac naprawczych do lat 2 lub ograniczeniu wolności do lat 3.
- zgodnie z cz. 2: przestępstwo oszustwa popełnione ponownie (recydywa) lub przez zorganizowaną grupę przestępczą, w wyniku którego powstała znaczna szkoda, podlega karze grzywny w wysokości od 50 do 100 nieopodatkowanych minimalnych dochodów obywateli [od 850 UAH (17 UAH x 50) do 1 700 UAH (17 UAH x 100)] lub prac naprawczych od roku do lat 2 lub ograniczenia wolności do lat 5 lub pozbawienia wolności do lat 3.
Znaczną szkodę powstałą w wyniku ww. przestępstwa określa się biorąc pod uwagę sytuację finansową pokrzywdzonego oraz jeśli powstała szkoda majątkowa w przedziale od 100 do 250 nieopodatkowanych minimalnych dochodów obywateli [przy kwalifikowaniu przestępstwa stosuje się wskaźnik ulg podatkowo-socjalnych dla odpowiedniego roku – dla 2020 roku wynosi on 1051 UAH, a więc szkoda może wynosić od 105 100 UAH (1051 UAH x 100) do 262 750 UAH (1 051 UAH x 250)].
- zgodnie z cz. 3: przestępstwo oszustwa, w wyniku którego została wyrządzona szkoda w wielkich rozmiarach lub szkoda powstała wskutek dokonania bezprawnych operacji z wykorzystaniem techniki elektroniczno – obliczeniowej, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 8.
Szkoda w wielkich rozmiarach może mieć miejsce, jeśli jest ona 250 razy wyższa od nieopodatkowanego minimalnego dochodu obywateli w momencie popełnienia czynu zabronionego [od 262 750 UAH (1 051 UAH x 250)].
- zgodnie z cz. 4: przestępstwo oszustwa, w wyniku którego została wyrządzona szkoda w szczególnie wielkim rozmiarze podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 12 z konfiskatą majątku.
Szkoda w szczególnie wielkim rozmiarze może mieć zastosowanie, jeśli jest 600 lub więcej razy wyższa niż nieopodatkowany dochód obywateli w momencie popełnienia przestępstwa [od 630 600 UAH (1 051 UAH x 600)].
Oszustwo według prawa ukraińskiego – powództwo cywilne w ramach postępowania karnego:
Zgodnie z cz. 1 art. 55 Kodeksu postępowania karnego Ukrainy pokrzywdzonym w postępowaniu karnym może być osoba fizyczna oraz osoba prawna. Osoba fizyczna może wnioskować o odszkodowanie majątkowe oraz niemajątkowe, zaś osoba prawna tylko o odszkodowanie majątkowe.
Poszkodowany – osoba fizyczna lub prawna może dostać odszkodowanie za wyrządzoną przez oszustwo szkodę w ramach odrębnego postępowania sądowego (cywilnego lub gospodarczego) lub w ramach postępowania karnego.
W celu uzyskania odszkodowania w postępowaniu karnym konieczne jest złożenie powództwa cywilnego.
Powodem cywilnym w postępowaniu karnym jest osoba fizyczna oraz osoba prawna, która poniosła szkodę powstałą w wyniku przestępstwa lub innego bezprawnego działania, przy czym oraz osoba prawna może liczyć tylko na odszkodowanie, zaś osoba fizyczna na odszkodowanie za szkodę majątkową oraz niemajątkową. (art. 61 Kodeksu postępowania karnego Ukrainy).
Składając pozew cywilny w postępowaniu karnym, opłata sądowa nie jest uiszczana.
Z kolei opłata sądowa przy zgłaszaniu pozwu o odszkodowanie w ramach postępowania gospodarczego lub cywilnego jest uiszczana i kwoty, zgodnie z art. 4 ustawy Ukrainy „O opłatach sądowych” (https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/3674-17 ):
| Sąd | Postępowanie cywilne(powód – osoba fizyczna) | Postępowanie cywilne(powód – osoba prawna) |
| I instancja | 1% wysokości ceny pozwu, ale nie mniej niż 0,4 wielkości minimalnego kosztu utrzymania dla osób pełnosprawnych [840,8 UAH (2 102,00 UAH w 2020 r. x 0,4)] i nie więcej niż 5 wielkości minimalnego kosztu utrzymania dla osób pełnosprawnych [10 510 UAH (2 102,00 UAH w 2020 r. x 5)]. | 1,5% wysokości ceny pozwu, ale nie mniej niż 1 wielkości minimalnego kosztu utrzymania dla osób pełnosprawnych [2 102,00 UAH i nie więcej niż 350 wielkości minimalnego kosztu utrzymania dla osób pełnosprawnych [735 700,00 UAH (2 102,00 UAH w 2020 x 350 )] |
| II instancja (odwołanie) | 150% stawki należnej przy składaniu pozwu |
| III instancja (kasacja) | 200% stawki należnej przy składaniu pozwu |
